Многубројни свети отци зборуваат за три нешта кои го поттикнуваат христијанинот на подвижнички живот: стравот од вечната казна, надежта на вечното блаженство и – љубовта. Свети Јован Летвичник вели дека првите две стапала се корисни само за почетниците, но дека целта е подвизувањето поттикнато од чистата љубов кон Христа. Свети Никола Кавасила предложува еден порадикален став – тој инститира на љубовта, подвлекувајќи ја суетата на претходните две. Тука се поставува прашањето – дали двете на прв поглед спротивставени позиции можат да бида усогласени или не?
Пред некоја седмица посетив изложба во еден храм во Хајделберг насловена како: „Уменост за животот и смртта“. Прилично морбидно за излоба на детски цртежи, нели? Но насловот не е ништо во споредба со она што беше изложено. Имено, изложеното јасно ја рефлектира нездравата претстава на тие деца не само за смртта, туку и за животот, црковноста, верата, добродетелта и т.н. Освен моменти од типот „напиши го сопствениот некролог“, или разлеаните часовници по скалите на амвонот – беше изложена една црна кутија, со димензии да речеме 80х80cm, со дупка од едната страна, а однатре обложена со црн сунгер. Кутијата се корсти на следниот начин: посетителот треба да ја стави главата во дупката (до крај, за да не влегува светлина од никаде) и да остане така некое време. Цел: да види колкава темница го чека ако биде лош. Кога го видов тоа буквално ми се стемни, и тоа без да ја бутам главата кадешто не и место…
Светоотечката претстава за „благоговението“ („стравот Божји“), или „надежта на вечното Царство“ – нема никаква врска со „религиозноста на стапот и морковот“ (јасно критикувана од свети Никола Кавасила). Благоговението претставува своевидна „стравопочит кон Бога“ и на никој начин не смее да биде разделено од љубовта. Благоговението е созерцание на Божествената бесконечна големина во споредба со нашата бесконечна (во однос на Него) „малечкост“. Но тоа созерцание е радосно созерцание, бидејќи самиот Бог е Оној Кој суштинската непремостливост на амбисот помеѓу Себе и Своето творение надумно ја има премостено; радосно е бидејќи токму Тој Силниот е Оној во Кого е изворот и смислата на сите наши сили и дејствија. И сето тоа е можно поради Неговата безгранична љубов, преку која и во која стануваме едно со Него. Копнежот по Неговото Царстово е копнеж по уште љубов, по бесконечно многу љубов, а не по некаква post-mortem награда. Токму на овој начин разбраните „страв и надеж“ биваат прифатени од свети Јован Лествичник како соодветни средства во духовното искачување на подвижникот по лествицата на дободетелите.
Таму каде што има љубов нема суета (=празнотија, напразност, бесмисла). А што е суетата ако не стравот и користољубивоста? Од првиот момент, во кој човекот стаува дел од Телото Христово преку светото таинство на крштението – тој се причестува со божествената љубов. Нема никаква поента во трауматизирањето на личноста преку дисциплината на стравот и користољубието. Напроив, севкупната црковна и светотаинска дисциплина е дисциплина на љубовта и слободата. Светото таинство на покајанието, на пример, подразбира преумување на личноста, осознавање и плач поради направеното прељубодејствие кон љубениот Христос и нејзино враќање во црковната заедницата на љубовта – а не грч на преплашениот грешник пред семоќниот судија.
Дигитален Ареопаг 
Напишете коментар