За верата и неверието

Верувам, Господи, помогни му на моето неверие (Марко 9,24). Ова се последните зборови што таткото од денешното евангелско четиво му ги упатува на Христа пред исцелувањето на неговиот син измачуван од нечист дух. Покасно, откако учениците ќе го прашаат Господа зошто тие не можеле да го изгонат духот, Он им одговара дека Тој род со ништо не може да се истера, освен со молитва и пост (Марко 9,29). Зборовите на таткото може да се разберат преку друго библиско место од кое дознаваме дека токму во човечката немоќ се покажува Божјата сила (2. Кор. 12,9).

Човечката немоќ не означува само немоќ на телото, или немоќ на разумот, или на волјата – туку немоќ на ниво на сите човечки сили и енергии. Да се пројави Божјата сила во нашите животи значи да се откажеме од сопствената природна сила што ја поседуваме. Не во смисла на некаква стоичка или будистичка „бестрасност“ или „безволност“, туку во смисла на активно „распнување“ на сѐ што ни е сопствено. Тоа е патот што води кон нашето лично воскресение, т.е. осветувањето и придавањето на нова смисла на она што по природа го поседуваме. Природната способност да веруваме не е изземена од ова правило. Ние не веруваме во Бога според нашите сопствени сили, туку со силата што ни доаѓа од Него. Кога би верувале според сопствените сили, тогаш христијанството би било само уште една од многуте религии на светот. Имено, религијата е втемелена врз природната човечка способност да верува. Но, животот во Христа ја надминува религиозната вера, таа е отаде неа. Стандардите и законитостите на овој свет не се валидни за тој живот. Човековата љубов е нељубов наспроти Божествената љубов со која сме повикани да го прегрнеме Бога и светот околу нас; човечкото знаење е рамно на незнаење тогаш кога ќе се спореди со богопознанието што ни се дарува во тајните на Црквата; на ист начин, и човековата вера е попрво неверие – тогаш кога ќе се спореди со верата со која се стекнуваме низ подвижничко-благодатниот живот.

Затоа, духот на фидеизмот му е туѓ на христијанството на светите отци. Според ваквата интуиција, индивидуалната вера има пресудно значење за начинот на кој ја спознаваме и ја искусуваме стварноста – „Ако верувам доволно нема да се заразам од корона, ако ли се заразам – значи сум имал слаба вера“! Ова не е правилно гледиште, затоа што тука „мојата индивидуална вера“ се поставува како услов за Божјото дејствување. Небаре, ние можеме да го условиме со нешто Бога и неговата благодат. Но, несоздадениот Бог не може да биде условен од созданието на ниту еден начин. Бог е совршено слободен. Во таа негова слобода, Он ни се нуди Самиот Себеси, вклучително, ни ја нуди и Неговата слобода за во неа да можеме да ги надминеме границите на индивидуалната вера и да се нурнеме во тајната на благодатниот живот, кој е отаде секоја наша претстава и очекување.

Животот во Црквата е полн со изненадувања. Патот низ тој чудесен живот води преку постојано самооткажување и заедничарење, или, според зборовите од Евангелието – низ „пост и молитва“. Првото означува „распнување и погребување“ на индивидуалното и природното, а второто – негово „воскреснување и преобразување“ низ зачедничарењето со Распнатиот и Воскреснатиот. Преобразената вера е навидум истата вера што ја поседува секој човек, како што и осветените литургиски дарови се навидум исти со принесените – но како што последните преку благодатта на Светиот Дух стануваат вистински Тело и Крв Христови, така и верата на оние што целосно му се предале на Господа веќе не е нивната стара, колеблива и изнемоштена природна вера, туку е една чудесна готовност да се прими благодатниот дар и да се стане сведок на чудото на Божјото дејствие во овој свет. Затоа, верата не е „предуслов“ за чудата Божји, туку самата таа е чудото што на непоимлив начин се случува во нашите животи. Таа е најголемото чудо, преку кое нашиот вид се изострува и се оспособува да го созерцува чудесното присуство на Бога во светот кого Он неизмерно го љуби.