Зошто добриот Самарјанин му помогнал на човекот во неволја? (Лука 10,25-37) Заради неговата религиозност ли? Евангелието ни го кажува токму спротивното – религијата не одиграла пресудна улога во неговата одлука, туку неговата човештина. Современиот постсекуларен човек ја прифаќа здраво за готово фразата – „религијата ги прави луѓето поетични“. Не е така и Евангелието тоа ни го кажува отворено. Отец Александар Шмеман нѐ соочува со отрезнувачката вистина дека религијата и секуларизмот се две страни на една и иста паричка, а дека христијанството не е ниту едно од двете. Во религиите го има само божеството, а во секуларизмот – само човекот. Религијата го исклучува човека од божествената стварност, секуларизмот го исклучува Бога од човечката стварност. Двете се подеднакво едностранчиви и во крајна сметка – погрешни.
Она што Самарјанинот го прави да биде добар е неговата човештина, а не неговата религиозност. Имено, религијата е способна да го задуши човечкото во човека, таа може да ги прогласи човечката радост и човечкото страдание за неважни, за метафизички ирелевантни. За таквиот тип религиозност важи поговорката „ни на мртво плаче, ни на живо се смее“. Такви биле првите двајца минувачи. Третиот, Самарјанинот, бил поинаков. И тој ѝ припаѓал на неговата религија, но за разлика од првите двајца, во него останало човечкото – можеби токму затоа што не бил толку посветен на својата религија како тие. И токму него Христос го зема за пример. Зошто? Заради тоа што Евангелието ни ја открива неверојатната вистината за тоа дека Бог и човекот заедно ја градат судбината на светот. Оваа идеја е подеднакво соблазнителна и неприфатлива како за религиозните, така и за секуларните луѓе.
Во христијанството се обединуваат двете основни начела на религијата и на секуларниот хуманизам – благодатта и човештината. И тоа не само што ги обединува, туку и суштински ги преобразува. Тука, тие се вкрстуваат на начин незапомнет во историјата на човештвото: во една личност, во еден Бог и еден човек, во Исуса Христа, Богочовекот – двата пата на човештвото се сретнуваат. Имено, на Крстот се сретнуваат, и тоа на начин на кој никогаш порано, во ниту една религија или идеологија, не се сретнале. Христос ни открива дека она човечкото во човека, она најчовечкото во секого од нас е всушност Бог по кого трагаме. Не во некаква пантеистичка смисла, не во смисла на далечноисточните религиски култови и современите „њу ејџ“ секти произлезени од нив. „Богот“ во нас е образот Божји, втиснат како печат во самата човечка природа при создавањето, тоа е благодатта на Светиот Дух без која ниту еден атом не би можел да опстои на земјава без да се зарнебити, без да премине во небитие. И повторно, тој „Божји образ“ не е некаква метафора, туку Личност со која во сѐ се идентификуваме и која во сѐ се идентификувала со нас – освен во гревот. Во некои религии се говори за тоа дека едно или друго божество се јавува како човек. Но, Христос не просто и само „слегува“ од небото, туку ја зема на себе целата човечка природа и ја седнува на божествениот престол оддесно од Отецот. Такво високо вреднување на човечкото не може да се најде ниту во една религија или секуларна идеологија. Во благодатта човекот вистински и стварно станува бог, и тоа не се однесува само на некој аспект на човекот (на пр. на душата), туку целиот човек се обожува во Христа. Поради сето тоа, добриот Самарјанин е подостоен од видните претставници на старозаветната религија, останувајќи човек во најдлабоката смисла на зборот. Тој не просто се сожалува и постапува „хумано“. Не. Тој го согледува божествениот образ во него и на тој начин од „друг“ станува „ближен“. „Оди и ти прави така“ (Лука 10,37) – се Христовите завршни зборови упатени до сите што одлучиле да Го следат, вклучително и до нас.
Дигитален Ареопаг 